Cuộc sống ở biển qua trang viết của các nhà văn trẻ (phần 1) (Hỗ trợ luận văn)

Cuộc sống ở biển qua trang viết của các nhà văn trẻ được thể hiện ra sao?

Bên cạnh rất nhiều đề tài để văn học ghi chép, phản ánh thì đề tài về biển luôn là đối tượng được nhiều nhà văn quan tâm. trong lăng kính của văn học nghệ thuật cuộc sống lao động của những người công nhân gắn liền với biến cả lại rất sinh động với nhiều gam màu, cung bậc khác nhau.

Cuộc sống gia đình, đôi lứa
Cuộc sống lao động

Hòa vào dòng chảy chung của văn học khi viết về xã hội Việt Nam những năm cuối của thể kỷ XIX. Bùi Đức Ái cũng có một góc nhìn khá sinh động về cuộc sống của những người lao động trên biến. Tập truyện ngắn Biến xa ra đời năm 1961 lại là một sự cảm nhận mới rất riêng của tác giả dành cho biển và những người lao động gắn với biển. Tập truyện bao gồm có mười truyện cùng chung chủ đề: Chuyến lưới máu, Người đào hát, về làng, Con đường phía trước, Bức tranh để lại, Người gác đèn biến, Con cá song, Một người chú ở Lộng Dương, Cứu thuyền, Chuyện riêng, ơ mỗi truyện là một mảng sống đầy nhọc nhằn, lam lũ của những người dân chài.

Trong Chuyến lưới máu, Bùi Đức Ái viết về những số phận của người lao động trong bối cảnh xã hội cũ. Tác giả thuật lại trong một chuyến đi biến, vì ham một mẻ cá lớn, Tư Hưng là ông chủ của con thuyền đã không lỡ bỏ mẻ cá đế cho thuyền vào bờ kịp thời nhằm mục đích chữa trị cho một chú bé đánh cá thuê có tên là Vọi. Vọi đã vì cố sức kéo một mẻ cá lớn nên bị gãy chân. Cuối cùng, chú bé phải chấp nhận để mất đi vĩnh viễn một bên chân của mình trên biến bởi vết thương đã quá lâu mà không được chạy chữa. Vì mưu sinh, vì phải tiếp tục sống nên cho đến hết cả cuộc đời, Vọi sẽ phải làm thuê trên đôi chân đi nạng của mình.

Cuộc sống của những người đi biển với muôn màu, ở mỗi gam màu lại hiện lên một mảng màu sắc khác nhau, tạo nên bức tranh đa dạng sắc màu trong đời sống dân chài. Ở truyện ngắn Cứu thuyền, nhà văn thuật lại quá trình chuẩn bị đi cứu một chiếc thuyền bị nạn ở ngoài khơi của bà con một làng đánh cá theo đạo. Trong câu chuyện này, tác giả vừa nêu lên tinh thần hết lòng quan tâm, giúp đỡ, bao bọc lẫn nhau của bà con xứ đạo, đồng thời là lời tố cáo vạch trần bộ mặt giả nhân giả nghĩa của những tên trùm đạo rắp tâm phá hoại cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, mà cụ thể ở đây là phản đối chủ trương xây dựng họp tác xã.

Đen truyện Người gác đèn biến, Bùi Đức Ái kể lại câu chuyện về một người nghèo khổ, trôi dạt trên bãi biển và trở thành người gác đèn sống xa đất liền mấy chục năm. Những năm tháng sống xa đất liền, sống xa ánh đèn và âm thanh của thành phố, người gác đèn biển đã cứu sống một em nhỏ bị bão làm đắm thuyền và nuôi nấng, cưu mang em nhỏ đó dần khôn lớn. Anh đã bỏ qua quãng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời mình, bỏ qua nhu cầu tất yếu trong cuộc sống đời thường, không một mái ấm gia đình riêng chỉ vì ánh sáng của cây đèn biển. Đứa trẻ được anh cứu sống và nuôi nấng đã trưởng thành, người gác đèn lại một lần nữa gạt đi tình cảm gắn bó giữa hai ông cháu, đồng ý cho đứa bé lên bờ để có điều kiện học hành và có một tương lai tốt đẹp hơn. Người gác đèn biển lại tiếp tục trở về với cuộc sống lẻ bóng, cô đơn cùng với cây đèn biển ngoài khơi cho đến lúc rời xa vĩnh viễn cuộc đời vì bệnh tật.

Hay trong Một người chú ở Lộng Dương, nhà văn Bùi Đức Ái khắc họa tính cách một người đánh cá tên là Năm Hoa. Bản chất Năm Hỏa là một người tốt, nhưng ông phải chịu đế cho một người bạn thân sỉ nhục là người xấu, chỉ vì ông không chịu cho người bạn vay tiền mua lưới làm ăn cá thế. Trong thâm tâm, ông muốn giúp bạn bằng cách đưa bạn vào tập đoàn đánh cá.

Truyện Con cá song được xem là tiêu biểu nhất trong Biển xa. Câu chuyện kể lại cuộc đấu tranh giữa hai bố con của một người đánh cá. Trong một chuyến đánh cá, chỉ vì lợi ích tư hữu nên người cha đã bán con cá song to nhất trong mẻ lưới. Người cha cho rằng hành động đó của ông sẽ không có ai biết và nghĩ rằng đó cũng là lẽ đương nhiên đế bù lại cho những thiệt thòi của ông. Mặc dù, đây là mẻ lưới chung của cả tập đoàn đánh cá. Anh con trai không đồng ý, khuyên cha nếu đã bán thì hãy đem trả lại số tiền đó cho tập đoàn. Câu chuyện kết thúc bằng hành động người cha đã làm theo sự khuyên nhủ của anh con trai.

Có thế thấy rất rõ trong những câu chuyện trên, nhà văn Bùi Đức Ái bằng việc khắc họa chân dung những con người lao động rất bình thường với muôn vàn những tình huông, ứng xử trong cuộc sông tưởng như cũng rât bình thường nhưng chứa đựng bao điều trăn trở về hiện thực cuộc sống. Tập truyện đã đề cập đến rất nhiều những vấn đề khác nhau trong nếp sinh hoạt đời thường: số phận của những người lao động trong xã hội cũ; lòng yêu nước nồng nàn; lòng nhân ái, tình yêu thương con người. Điều nổi bật hơn cả trong tập truyện còn là vấn đề về mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và tập thể. Đây chính là vấn đề có ý nghĩa rất lớn lao mà bất kỳ giai đoạn lịch sử xã hội nào cũng cần phải lưu tâm tới.

1.1.1. Tiểu thuyết Đứng trước biển (1983) của Nguyễn Mạnh Tuấn Cùng chung nguồn mạch về đề tài biến với những người lao động trên biển trong xã hội trước thời kỳ đối mới. Đứng trước biến của Nguyễn Mạnh

Tuấn lại có quy mô lớn hơn Biển xa của Bùi Đức Ái. Trong Đứng trước biến, Nguyễn Mạnh Tuấn xông vào những hiện thực mới xuất hiện của xã hội đó là vấn đề giữa con người và sản xuất. Tác phẩm ra đời được xem như là một sự kiện văn chương của giai đoạn văn học đương thời.

Nguyễn Mạnh Tuấn viết Đứng trước biến khi nền kinh tế trên khắp đất nước ta ở tất cả các ngành nghề đang có sự chuyển biến mạnh mẽ về cách làm ăn theo những chỉ thị, nghị quyết mới của Trung ương. Ket cấu của Đửìĩg trước biến xoay quanh sự trả lại vị trí thích họp của một cán bộ quản lí gắn với số phận của một xí nghiệp đánh cá. Trong tiểu thuyết này, nhà văn nêu lên phương pháp, cách thức của một lối quản lí, hoạt động sản xuất, làm kinh tế theo lối mới. Ấn sau đó còn là vấn đề xã hội, vấn đề nhân sinh.

Tiểu thuyết Đứng trước biển đã công phá cái tiêu cực với những biểu hiện và những tính chất khác nhau trong tư tưởng, tâm lí con người. Những nhân vật phản diện trong tác phẩm như: Chín Tâm, Năm Miên, Sáu Kình... đã bộc lộ rõ bản tính cơ hội, ích kỷ, chuyên quyền. Nhưng dụng ý của tác giả là ở chỗ những nhân vật này với nét tính cách trái chiều đã làm nền để tô điểm cho những nhân vật mang tính tích cực như: Ba Đức, Năm Dũng, út cần, Sáu Hớn, Lê Tám... Nguyễn Mạnh Tuấn đã phản ánh khá chi tiết hiện thực xã hội trước cải cách, đổi mới cả hai mặt sáng và tối.

Đứng trước biến là bức tranh hiện thực của xã hội Việt Nam. Giống như biển có dòng trong dòng đục, hiện thực xã hội cũng có mảng sáng, mảng tối. Từ sự đúng đắn trong suy nghĩ của Ba Đức, lòng chân thật, cao thượng của Lê Tám, đạo đức cách mạng trong sáng của Sáu Hớn, cái nhìn sắc sảo và nghiêm khắc của út cần, đức tự tin và năng lực dồi dào của nhân vật Thành... cho đến sức mạnh tập thể của tàu HI4 với người đứng đầu là thuyền trưởng đủ phẩm chất, bản lĩnh và uy tín như Năm Dũng. Chính những dòng nhân vật này trong tiểu thuyết Đứng trước biển đã nhấn mạnh vẻ đẹp của biển, nhấn mạnh vẻ đẹp rõ rệt dòng trong của lòng biển, mảng sáng của hiện thực.

Bên cạnh đó dòng đục của biển, mảng tối của hiện thực được tác giả tập trung miêu tả qua sự trụy lạc, phản phúc của Sáu Kình, sự lỗi thời, cơ hội của Năm Miên, đặc biệt là sự vô dụng, bất tài, lộng hành, ích kỷ của Chín Tâm...

Các nhân vật trong tiếu thuyết đã chứng tỏ cái nhìn khách quan của Nguyễn Mạnh Tuấn khi nhìn hiện thực xã hội trong tác phẩm không đơn giản, một chiều. Ở đây, có dòng trong, dòng đục, có mảng sáng, mảng tối và thậm chí có cả dòng trong đục, mảng sáng tối lẫn lộn.

Tập thể tàu HI5 là sự phức hợp đó. Các nhân vật như Hai Tiến, Ba Phi, Liên... cũng chính là sự pha trộn giữa hai dòng. Hai Tiến giỏi về chuyên môn, nhung sớm co mình trong cái vỏ phận sự của công chức, Ba Phi là một thuyền trưởng xứng đáng nhưng lại quen lối sống tự do đến buông thả; Liên sống thiết tha, có sự gắn bó với công việc nhưng không phải đã tìm được ngay một thái độ cần có trong cuộc đấu tranh với cái tiêu cực ở cuộc đời.

Tuy nhiên, vấn đề chính của bức tranh hiện thực đời sống trong Đủng trước biến vẫn là sự nổi bật, vượt lên hơn cả của dòng trong, mặt sáng, điếm này đã giữ vai trò chủ đạo trong tác phẩm. Mặc dù, cái xấu vẫn tiếp tục vùng quẫy và gây lên nhiêu tác hại ghê gớm.

Nguyễn Mạnh Tuấn đã gửi quan điểm của mình, lí tưởng tham mỹ của mình qua những nhân vật tích cực như Ba Đức, Bảy Thu, út cần, Sáu Hớn. Tác giả cho rằng, muốn có suy nghĩ đúng thì điều đầu tiên phải có can đảm nhìn thẳng vào thực chất của sự vật. Sự tránh né hoặc tạo ra ảo tưởng bằng cách này hay cách khác trong nhìn nhận hiện thực không có sự cải tạo được hiện thực. Nhà văn xây dựng nhân vật Bảy Thu với nét tính cách ưa nói thẳng vào sự thật, nói thẳng vào tội lỗi, ưa phanh phui ý nghĩa trần tục của hiện tượng. Bảy Thu "không quen gọi những tên ăn cắp với hán từ đồng nghĩa là "tham ô" [45, tr.60], những tên tham ô là "hủ hóa", những kẻ u tối, bất tài là thiếu năng lực, những hậu quả phá hoại là "vô trách nhiệm". Vì theo Bảy Thu, cách nói như vậy sẽ khiến cho những "kẻ tội lỗi có vẻ sạch sẽ, do đó giá tiị thật của đạo đức và liêm sỉ bị rẻ rúng đi" [45, tr.60].

Vào thời kỳ quá độ, không phải lúc nào cái tích cực, tốt đẹp cũng thắng thế. Cho nên, tác giả quan niệm điều quan trọng bậc nhất trong mối quan hệ giữa con người với con người là đừng đế mất lòng tin. Sáu Hớn là một nhân vật tích cực trong tác phẩm đã từng nghĩ một cách thấm thìa: "mất gì thì mất chứ không thể để mất lòng tin của quần chúng"[45, tr 226].

Nguyễn Mạnh Tuấn gửi gắm nỗi trăn trở, suy tư của người cách mạng trong một xã hội đang có sự chuyến mình ở chỗ người cách mạng chân chính phải xả thân vì công việc chung, phải dám đứng ra gánh chịu trách nhiệm trước cái ngưng trệ, thậm chí thối rữa của hiện thực. "Đe những gia đình công nhân phải chịu đựng vô lí trong sự cùng cực này thêm một ngày là ta có tội một ngày...; "không phải tụi đầu nậu lưu mạnh mà chính chúng ta phải chịu trách nhiệm" [ 45, tr.83]. Điều này có nghĩa là trong bất kỳ tình huống nào, như Bảy Thu nói "người cách mạng chân chính, không thế vô trách nhiệm khi đứng trước biển được".

Vậy trong Đứng trước biến, Nguyễn Mạnh Tuấn đặt ra vấn đề cấp bách là người cách mạng lúc này phải làm gì? Và làm như thế nào? Bởi vì, lí tưởng tốt đẹp cần được thể hiện bằng hiệu quả sinh động trong thực tế. Ba Đức hoàn toàn có cơ sở khi nghĩ rằng "tạo ra nguồn của cải vật chất đầy đủ cho xã hội... sẽ là sợi giây níu giữ tốt người ta ở lại với Tổ quốc" [45].

Xây dựng nhân vật Ba Đức, tác giả chủ yếu muốn đưa ra một mẫu người hành động. Cuộc tranh luận giữa Ba Đức và Hai Tiến về mối quan hệ giữa dũng khí, hiểu biết và cách làm của người cách mạng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc thể hiện ý đồ nghệ thuật của nhà văn.

Nguyễn Mạnh Tuấn là một nhà văn có tính cách thẳng thắn, bộc trực bởi chính tác giả cũng xuất thân từ tầng lớp lao động, cũng là người thợ. Cho nên, trong Đứng trước biển tác giả đã đề cập đến những vấn đề rất "nóng" của xã hội lúc bấy giờ. Sự ảnh hưởng của gia đình - người cha của Nguyễn Mạnh Tuấn cũng bị đánh giá là lập trường, tư tưởng có vấn đề, cho nên tác giả đã không được thi đại học. Những năm tháng là một người thợ ở Quảng Ninh đã giúp nhà văn có cái nhìn thấu đáo vào hiện thực xã hội, hiện thực cuộc sống của người công nhân. Đứng trước biến ra đời được xem là một sự kiện văn chương.Thời gian tiểu thuyết xuất hiện trên văn đàn Văn học là lúc ở các địa phương, các ngành, nền kinh tế đang có sự chuyển biến mạnh mẽ về cách làm ăn theo những chỉ thị, nghị quyết mới của Trung ương.

Với 18 năm kinh nghiệm và lòng tận tâm, chúng tôi cam đoan cho ra đời những luận văn đạt chất lượng tốt và giá cả phải chăng. Nếu bạn không có thời gian làm luận văn, thời gian làm bài của bạn không đủ. Đừng ngần ngại hãy liên hệ ngay với chúng tôi, để chúng tôi giúp bạn.